روز عرفه، روز دعا و نيايش، و عيد قربان، عيد عبادت و بندگي است. اين دو درّ گرانبها، در سلوک معنوي انسان تأثير بسزا دارند. به خصوص دعاي عرفه امام حسين«عليه السلام»، علاوه بر اينکه از جاذبيّت خاصّي برخوردار است، سازندگي روحي دارد. امام حسين«سلام‌الله‌عليه» قافله سالار مردان الهي است. دعاي شريف عرفه که از آن حضرت به يادگار مانده است، مفاهيم عرفاني فراواني را القا مي‌کند. سراسر آن دعاي نوراني، آموزش رسيدن به يابيدني‌هاست. حضرت سيدالشهداء«سلام‌الله‌عليه» در دعاي عرفه با سوز و گداز خاصي مي‌فرمايند: «مَا ذَا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ وَ مَا الَّذِي فَقَدَ مَنْ وَجَدَك...»(بحارالأنوار،ج 95،ص 226) آن کسي که تو را ندارد، چه دارد؟ و آن کسي که تو را يافته است، چه ندارد؟ همه انسان‌ها به صورت فطري به دنبال خدا مي‌گردند و مي‌خواهند به او برسند. هر کسي به نحوي براي رسيدن به گمشده خود تلاش مي‌کند. ولي متأسفانه بسياري از انسان‌ها نمي‌دانند بايد به خدا برسند و گمشده خود را در غير او جستجو مي‌کنند. بعضي تصور مي‌کنند با کسب مال و افزايش دارايي به هدف خود مي‌رسند و آرامش مي‌گيرند. برخي گمشده خود را در ازدواج و تشکيل خانواده مي‌يابند. گروهي تخيّل مي‌کنند گمشده آنان مدرک تحصيلي و ارتقاي سطح علمي است. دانشجو، فراغت از تحصيل را هدف نهايي خود قرار مي‌دهد و طلبه علوم ديني، درجه اجتهاد را گمشده خود مي‌پندارد. همه اين افراد وقتي به هدفي که براي خود ترسيم کرده‌اند، مي‌رسند، در مي‌يابند که گمشده آنان فراتر از اين اهداف جزئي و کوچک است و اگر مسير را به درستي طي کرده باشند، اهداف غايي آنان، مقدمه‌اي براي رسيدن به هدف اصلي است. لذا برخي راه را مي‌يابند و از طريق دعا و راز و نياز با خدا به همراه انجام واجبات و ترک محرمات، گمشده خود را پيدا مي‌کنند. بالاترين لذت براي کساني که گمشده خود را مي يابند، ارتباط عاطفي و صميمانه با خداوند متعال است. در بخش ديگري از دعاي عرفه، لذت و حلاوت مناجات و مکالمه عاطفي و مملو از محبت با خداوند سبحان، به انسان چشانده مي‌شود.

«يَا مَنْ أَذَاقَ أَحِبَّاءَهُ حَلَاوَةَ الْمُؤَانَسَة»(بحارالأنوار،ج 95،ص 226) اي آن‌که شيريني انس خود را به دوستان چشاندي.

خوشا به حال افرادي که عمق معاني اين جملات سراسر نور و برکت را مي‌يابند و لذت حقيقي آن را درک مي‌کنند.